Cumhuriyetin ilanından hemen sonra Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının girişimiyle bir enstitü kurulması kararlaştırılır. Bu karar 1926 yılında "Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü" nün açılmasıyla sonuçlanır. Enstitünün adı 1929 yılında "Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü" olarak değiştirilir ve bu isimle uzun yıllar hizmet verir. 1976 yılında ise Gazi Eğitim Enstitüsü ismini alır. 1982 yılında 2809 sayılı kanunla bu kurum Gazi Üniversitesi'ne dönüştürülür. Aslında bu, Cumhuriyetle başlayan geleneğin yeni isimle devamıdır.

Geleneğin oluşmasında Gazi Eğitim kadar kuruluşu 1935'e kadar giden Ankara Yüksek Teknik Öğretmen ve Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulları ile İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi yani; Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi büyük rol oynar.

Akademi'ye bağlı olarak bugünkü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin bütün bölümleri, Tıp Fakültesi, daha sonra da fakülte olacak olan Diş Hekimliği ve Eczacılık Yüksek Okulları ile ismi yine daha sonra İletişim Fakültesi olan Gazetecilik ve Halkla ilişkiler yüksek okulu eğitim ve öğretimini sürdürmekteydi. Yine Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi de Gazi Üniversitesi çatısı altında yerini almış durumdadır. Kuruluşunda 9 fakülte, 12 yüksek okul ve 4 enstitüyü bünyesinde barındıran üniversitede bu sayı daha sonra hızla artar. Gazi Üniversitesi'nin şu an eğitim-öğretimini sürdüren 15 fakültesi, 5 yüksek okulu, 9 meslek yüksek okulu, 26 araştırma merkezi ve 6 enstitüsü bulunmaktadır.