Kıyas Tuzağından Kurtul: Sadece Kendinle Yarışmanın Önemi

YKS, KPSS, ALES ya da herhangi bir büyük sınava hazırlanırken, öğrencilerin en sık düştüğü psikolojik tuzaklardan biri şudur:
“Başkaları benden daha önde…”, “O daha fazla net yapıyor…”, “Ben neden onun kadar hızlı ilerleyemiyorum?”

Bu kıyaslama döngüsü, farkında olmadan hem motivasyonu düşürür hem de öz güveni zedeler.
Oysa sınav başarısı, yalnızca bilgi düzeyiyle değil, zihinsel dayanıklılık ve duygusal dengeyle de doğrudan ilgilidir.

Bu yazıda, kıyas tuzağının zararlarını, kendinle yarışmanın neden daha sağlıklı olduğunu ve bu tuzaktan nasıl kurtulabileceğini bilimsel ve pratik örneklerle ele alacağız.

 

Kıyaslama Neden Doğaldır Ama Zararlıdır?

İnsan zihni sosyal varlık olarak diğerleriyle karşılaştırma yapmaya eğilimlidir. Bu, evrimsel olarak hayatta kalmak için geliştirilen bir beceriydi. Ancak günümüz dünyasında bu eğilim, özellikle sosyal medyayla birleşince, sürekli yetersizlik hissi doğurabiliyor.

Kıyaslama Seni Şunlara Sürükleyebilir:

• Yetersizlik duygusu: "O günde 400 soru çözüyor, ben sadece 100..."

• Haksız rekabet algısı: "Onun özel ders hocası var, benim yok..."

• Zaman yönetiminde baskı: "O bitirmiş, ben hâlâ aynı konudayım..."

• İçsel motivasyon kaybı: "Ne kadar çalışsam da onun kadar olamam..."

Halbuki bu düşünce kalıpları, başarıyı engelleyen duygusal engellerdir.

 

Her Öğrenci Farklı Bir Yolculukta

Her bireyin:

• Öğrenme hızı

• Temel bilgi seviyesi

• Anlama biçimi

• Yaşam koşulları

• Ailevi ve ekonomik durumu
  farklıdır.

Bu kadar farklı başlangıç noktalarından yola çıkan insanlar nasıl aynı hızda, aynı şekilde ilerleyebilir?

Kendi yolculuğunu başkasının rotasıyla kıyaslamak, bir balığı ağaca tırmanma yeteneğiyle değerlendirmek gibidir.

 

Sadece Kendinle Yarışmak Ne Demek?

Kendinle yarışmak demek:

• Bugünkü halinle dünkü halini karşılaştırmak

• Kendi hedeflerine ve gelişim ritmine odaklanmak

• Net sayıların değil, öğrenme sürecinin izini sürmek

• Kendi eksiklerini fark edip, onları kapatmaya odaklanmak

Unutma: Başarı bir sıralama değil, gelişim sürecidir.
Bugün dünden 1 soru fazla yapabiliyorsan, doğru yoldasın.

 

Kıyas Tuzaklarından Nasıl Kurtulursun?

1. Sosyal Medya Tetikliyorsa Ara Ver

Diğer öğrencilerin paylaştığı başarı hikayeleri, deneme sonuçları ya da günlük hedefleri gerçekçi olmayabilir.
Sadece başarılı anlar paylaşılır, zorlandıkları kısımları asla göremezsin. 

Öneri:
Haftada en az 2 gün "dijital sessizlik" günü yap. Sadece kendi ilerlemeni takip et.

 

2. Gelişim Günlüğü Tut

Kendine şu soruları yaz ve haftalık olarak yanıtla:

• Bu hafta ne öğrendim?

• Hangi konuda zorlandım ama pes etmedim?

• Geçen haftaya göre hangi konularda daha iyiyim?

Kendini dışarıya göre değil, bu cevaplara göre ölç.

 

3. Hedeflerini Başkalarının Başarısına Değil, Kendi Gerçekliğine Göre Belirle

Gerçekçi hedefler, sürdürülebilir motivasyon sağlar.
Başkası bir haftada 3 konu bitirmiş olabilir, senin hedefin sadece 1 konu olabilir.
Ama onun gibi hızlı gidip unutuyorsan, yavaş gitmen daha değerlidir.

 

4. Net Takibi Yerine ‘Anlama Takibi’ Yap

Günlük net sayısı inişli çıkışlı olabilir. Bu doğaldır.
Ama öğrendiğin konunun kalıcılığı, daha önemlidir.
Her gün “Bugün neyi gerçekten anladım?” sorusuna cevap ver.

 

5. İlerlemeni Görselleştir

Konu takip çizelgeleri, çözülen soru sayıları ve tekrar listeleriyle ilerlemeni somutlaştır.
Gözünle gördüğün gelişim seni başkalarıyla değil, kendi hedefinle yarıştırır.

 

YKS ya da herhangi bir sınav senin sadece bilgi düzeyini değil, kendini nasıl yönettiğini, nasıl sabrettiğini ve nasıl ilerlediğini de ölçer.

Ve unutma:
Sınavda sadece en iyi olan değil, en istikrarlı olan kazanır.

Başkalarıyla yarışmak seni yorar, kendinle yarışmak seni geliştirir.