YKS Hazırlığında Tükenmişlik Sendromuyla Başa Çıkma Rehberi

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), Türkiye’de üniversiteye girişin kapılarını aralayan en önemli sınavlardan biridir. Bu nedenle öğrenciler, YKS’ye hazırlanırken yoğun bir tempoya girerler. Uzun saatler süren ders çalışma maratonları, deneme sınavları, konu tekrarları ve gelecek kaygısıyla birleştiğinde birçok öğrenci tükenmişlik (burn-out) sendromuyla karşı karşıya kalabiliyor. Bu durum hem fiziksel hem de psikolojik olarak yıpratıcı olabilir. Ancak doğru yöntemlerle bu süreci daha sağlıklı ve verimli bir şekilde atlatmak mümkündür.

Bu yazıda YKS’ye hazırlanan öğrenciler için tükenmişlik belirtileri, nedenleri ve başa çıkma yollarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

 

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu, uzun süreli stres ve aşırı yorgunluk sonucunda ortaya çıkan zihinsel, duygusal ve fiziksel tükenmişlik halidir. Özellikle öğrenciler arasında sınavlara hazırlık sürecinde sıkça gözlemlenir. Belirtiler genellikle fark edilmez ya da "geçici yorgunluk" olarak değerlendirilir. Ancak zamanında müdahale edilmediğinde, öğrencinin başarısını ciddi şekilde etkileyebilir.

Tükenmişlik Belirtileri

• Sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi

• Derse odaklanamama ve konsantrasyon eksikliği

• Unutkanlık ve dalgınlık

• Motivasyon kaybı

• Uyku bozuklukları (aşırı uyuma veya uykusuzluk)

• Anksiyete, gerginlik ve depresif duygular

• Sık sık hasta olma, bağışıklık sisteminin zayıflaması

• Sosyal çevreden uzaklaşma isteği

 

Tükenmişliğe Neden Olan Faktörler

YKS hazırlık sürecinde tükenmişliğe yol açan birçok etken vardır. Bunları tanımak, önlem almanın ilk adımıdır.

1. Aşırı Baskı

Aile, öğretmen ve çevre baskısı öğrencinin üzerinde büyük bir yük oluşturabilir. Sürekli yüksek başarı beklentisi, öğrencinin kendine olan güvenini zedeler.

2. Plansız ve Düzensiz Çalışma

Günlük planlamadan uzak, rastgele bir çalışma düzeni verimliliği düşürür ve daha fazla çaba sarf ettirir. Bu da zamanla yorgunluğa ve bıkkınlığa neden olur.

3. Sürekli Kıyaslanma

Kendini sürekli başkalarıyla kıyaslamak, özellikle sosyal medyada paylaşılan başarı hikâyeleriyle karşılaştırmak, öğrencinin kendini yetersiz hissetmesine neden olur.

4. Sosyal İzolasyon

Tüm zamanını ders çalışmaya ayırmak ve sosyal aktivitelerden uzaklaşmak, duygusal dengenin bozulmasına sebep olur.

 

Tükenmişlikten Korunma ve Başa Çıkma Yolları

1. Gerçekçi Hedefler Belirleyin

YKS büyük bir sınav olsa da hayatın tek amacı değildir. Hedeflerinizi gerçekçi ve ulaşılabilir şekilde belirlemek hem motivasyonunuzu artırır hem de üzerinizdeki baskıyı azaltır.

2. Günlük ve Haftalık Planlar Yapın

Zaman yönetimi, sınav hazırlığında en önemli becerilerden biridir. Günlük ders çalışma saatlerinizi, tekrarlarınızı ve deneme sınavlarınızı içeren planlar yapın. Ancak planlarınızı yaparken dinlenmeye ve sosyal zamanlara da yer ayırın.

3. Düzenli Uyku ve Beslenmeye Dikkat Edin

Beynin verimli çalışabilmesi için kaliteli uyku şarttır. Gece geç saatlere kadar ders çalışmak yerine, sabah erken kalkarak çalışmak çok daha verimli olabilir. Ayrıca sağlıklı ve dengeli beslenmek zihinsel performansı artırır.

4. Kısa Molalar Verin

Pomodoro tekniği gibi yöntemlerle 25-30 dakikalık çalışma seanslarının ardından 5-10 dakikalık molalar verin. Bu kısa aralar beynin bilgiyi işlemesine ve uzun vadede daha az yorulmanıza yardımcı olur.

5. Spor ve Fiziksel Aktiviteyi İhmal Etmeyin

Günde 30 dakika yürüyüş yapmak bile endorfin salgılamanızı sağlar, stres seviyesini azaltır ve ruh halinizi iyileştirir. Düzenli egzersiz, zihinsel dayanıklılığı da artırır.

6. Sosyal Destek Alın

Duygularınızı güvendiğiniz bir arkadaşınızla, ailenizle ya da bir rehber öğretmenle paylaşın. Konuşmak, yalnız olmadığınızı hissettirir ve sorunlara farklı bir açıdan bakmanıza yardımcı olur.

7. Profesyonel Yardım Almaktan Çekinmeyin

Tükenmişlik belirtileri yoğunlaştıysa ve başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir psikolojik danışmandan ya da uzmandan destek almak oldukça faydalı olacaktır.

 

Motivasyonu Artıran Küçük Alışkanlıklar

• Günlük başarılarınızı küçük bir deftere not alın.

• İlerleme kaydettikçe kendinizi ödüllendirin (küçük hediyeler, film izlemek, dışarı çıkmak gibi).

• Başkalarının başarı hikâyelerinden ilham alın ancak onları kıyaslama aracı olarak kullanmayın.

• Hayal ettiğiniz üniversiteyi ve mesleği görselleştirin, bu sizi motive eder.

 

YKS süreci, sadece bir sınav maratonu değil aynı zamanda kendinizi tanıma, sabrınızı test etme ve hedeflerinize ulaşmak için mücadele etme sürecidir. Bu zorlu süreçte tükenmişlik yaşamak bir zayıflık değil, insani bir durumdur. Önemli olan, bu sinyalleri zamanında fark edip gereken önlemleri alabilmektir.

Unutmayın; sağlığınız her şeyden daha değerlidir. YKS sadece bir duraktır, hayatın tamamı değil. Dengeli bir yaklaşımla hem sınav başarınızı artırabilir hem de ruhsal sağlığınızı koruyabilirsiniz.