Öğrenciyken Yaşanan Impostor Sendromuyla Nasıl Başa Çıkılır?

“Buraya nasıl geldim bilmiyorum… Bence ben şans eseri kazandım… Aslında yeterince zeki değilim...”

Eğer bu cümlelerden biri bile sana tanıdık geldiyse, impostor sendromu (diğer adıyla sahtekârlık sendromu) ile karşı karşıya olabilirsin. Peki, bu duygu nedir ve öğrenciyken neden bu kadar yaygındır? En önemlisi: Bu duyguyla nasıl baş edebilirsin?

 

Impostor Sendromu Nedir?

Impostor sendromu, kişinin kendi başarılarını içselleştirememesi, başarısını hak etmediğini düşünmesi ve çevresindekileri kandırdığına inanmasıdır. Yani kişi ne kadar başarılı olursa olsun, içten içe bu başarıyı “şansa” ya da “başkalarının yardımlarına” bağlar.

Öğrencilerde en çok görülen belirtiler:

• “Sınavdan yüksek aldım ama herkesin sorularını kolay bulduğuna eminim.”

• “Sunumum iyiydi ama insanlar nezaketten alkışladı.”

• “Bu bölümde okuyan herkes çok zeki, ben buraya ait değilim.”

 

Neden Özellikle Öğrenciler Bu Sendromu Yaşıyor?

• Yeni bir ortam: Üniversiteye veya liseye yeni başlayan biriysen, daha önce hiç karşılaşmadığın kadar başarılı insanla aynı ortamda olabilirsin.

• Sosyal medya etkisi: Başarılar sürekli göz önünde; insanlar staj yaparken, yurt dışına giderken ya da ödüller alırken sen olduğun yerde sayıyormuş gibi hissedebilirsin.

• Aile ve toplum baskısı: “Sen zekisin, senden çok umutluyuz” gibi beklentiler, hata yapmayı felaket gibi gösterebilir.

 

Impostor Sendromuyla Baş Etmenin 7 Etkili Yolu

1. Hislerini Fark Et, İsimlendir

İlk adım: Ne yaşadığını anlamak. “Ben bu başarımı hak etmedim” dediğin anda dur ve kendine sor: "Bu gerçekten doğru mu, yoksa bir his mi?"

2. İçsel Eleştirmeni Tanı ve Yumuşat

Zihnindeki o ses sana “Sen yeterince iyi değilsin” diyorsa, ona karşılık ver:

“Bu zorluğu aştım. Bu benim emeğim. Şansa değil, çalışmaya borçluyum.”

3. Gerçek Verilerle Konuş

Notların, projelerin, sunumların... Hepsi ortada. Bir başarı varsa, bunun tesadüf olmadığını kendine hatırlat.

4. Başarı Günlüğü Tut

Günlük olarak küçük ya da büyük fark etmeden başarılarını yaz. Zamanla biriktiğini görmek, özgüvenini artıracaktır.

5. Başkalarıyla Karşılaştırmaktan Vazgeç

Herkesin yolculuğu farklı. Sosyal medyada gördüğün başarılar buzdağının sadece görünen kısmı olabilir.

6. Destek İste, Paylaş

Arkadaşlarınla veya bir danışmanla bu duygularını paylaşmak, düşündüğünden daha çok kişinin aynı şeyleri yaşadığını görmeni sağlar. Yalnız değilsin.

7. Profesyonel Destek Almaktan Çekinme

Eğer bu hisler akademik hayatını, motivasyonunu ya da psikolojik sağlığını olumsuz etkiliyorsa, bir psikolojik danışmandan destek alabilirsin. Bu bir zayıflık değil; tam tersine kendine değer verdiğini gösteren bir adımdır.

 

Son Söz: Sahtekar Değilsin, Sadece İnsan!

Unutma: Hiç kimse her şeyi bilerek başlamadı. Öğrencilik bir öğrenme yolculuğudur ve bu yolculukta hata yapmak da, zorlanmak da doğaldır. Sen buraya tesadüfen gelmedin. Olduğun yeri hak ediyorsun.

Kendine nazik ol. Mükemmel olmak değil, gelişmek önemlidir.